Onlangs weer een geweldige film bekeken: The Truman Show, een film uit 1998 van Peter Weir met Jim Carrey in de hoofdrol als Truman Burbank. Hoofdpersoon Truman Burbank speelt zonder het te weten een hoofdrol in een rond zijn persoon opgezette realityshow. Al van voor zijn geboorte wordt hij wereldwijd gevolgd door miljoenen mensen die dagelijks zijn leven op tv kunnen volgen. Trumans wereld speelt zich af in een speciaal voor de gelegenheid gebouwde stad: Seahaven. Deze stad, het eiland waar de stad gelokaliseerd is, de gehele wereld om hem heen, bevinden zich in werkelijkheid onder één grote koepel waarin de zon, de maan en het weer gesimuleerd kunnen worden. De 'geestelijke vader' van Truman, Christof (gespeeld door Ed Harris), bevindt zich in de controlekamer in de maan van het decor. Vanuit deze regiekamer kan hij Trumans leven overzien en de show regisseren. Alle 'inwoners' zijn acteurs en alleen Truman is er als enige niet van op de hoogte dat hij in een nagemaakte wereld leeft. Het is de wereld waarin hij geboren is; hij weet niet beter.
Gaandeweg de film wordt het Truman duidelijk dat alles om hem heen gesimuleerd en geregisseerd is. Zijn gevoelens lijken er niet toe te doen en Christof gaat ver in zijn interventies in het leven van Truman. Hij is een God die wikt en beschikt over het leven van zijn hoofdrolspeler. Vriendschappen en relaties zijn onecht, maar de liefde blijkt niet in scène te zetten en dat is uiteindelijk de plot van de film. Trumans queeste naar het werkelijke leven wint het van de onechtheid en onwaarachtigheid van de regisseur en zijn handlangers.
Het thema en de uitwerking van dit thema in de film riepen bij mij vragen op die de afgelopen weken al door mijn hoofd spookten. Wat is werkelijkheid eigenlijk? In hoeverre zijn wij vrij om ons leven te leiden zoals we dat doen? Is onze wereld maakbaar? Vragen die relevant zijn voor de manier waarop wij met ons leven omgaan. Het zijn vragen die in je opkomen als je Facebookberichten leest, als je moeder naar een gesloten afdeling brengt in een verzorgingstehuis, als je naar je werk gaat om geld te verdienen. Is het goed om als Truman op zoek te gaan naar het werkelijke leven, of zou berusting wellicht een betere oplossing zijn? Zouden wij elke omgeving als werkelijkheid kunnen ervaren ook al is het een door mensen bedacht systeem?
Alles wat er gebeurt, is het resultaat is van wat ervóór gebeurde en heeft gevolgen voor wat erna gebeurt. Alles beïnvloedt alles en er bestaat zoiets als een causaal verband volgens mij. Als wij dus een onlosmakelijk deel van onze wereld zijn, betekent dat vanzelf dat wij ook vastliggen; niet vrij zijn. Dit betekent niet dat er voor ons geen vrijheid bestaat. Kennis en inzicht vormen de basis van onze vrijheid. Een zekere vorm van berusting, het accepteren van het onveranderlijke, kan daarbij helpen. Sommige zaken vallen binnen ons bereik, andere erbuiten. Wat onvrij maakt, is de poging iets aan onveranderlijke zaken te veranderen; zelfs maar te denken dat dit mogelijk is. Niet alles in de wereld is maakbaar en het hebben van verwachtingen leidt onherroepelijk tot teleurstelling. Truman is tot in elke vezel gebonden, vanaf zijn geboorte, maar kan uiteindelijk zelf binnen de grenzen van zijn bestaan zijn eigen vrije keuze maken. Ik kan de film iedereen aanraden.