In het Stedelijk Museum in Schiedam was een tentoonstelling met de naam De werkelijkheid van Jan Schoonhoven en ook een tentoonstelling met als titel Ik hou van Holland. We gingen voor 'de werkelijkheid' maar we hebben de rest ook bekeken. Het museum profileert zich als museum voor moderne en hedendaagse Nederlandse beeldende kunsten. Het museum is opgericht in 1899 en was gevestigd in de Sint Joris Doelen aan het Doeleplein en sinds 1940 is het ondergebracht in het voormalige Sint Jacobs Gasthuis aan de Hoogstraat. Het was de moeite waard en behalve de werken waar we voor kwamen, hebben we ook de 'zoldercollectie' van de Cobragroep bekeken. Pierre Janssen werd daar in 1956 (ons geboortejaar) conservator en wist in de periode tot 1963 (de datum van zijn vertrek daar) de collectie van de Cobragroep aanzienlijk uit te breiden door zijn goede banden met leden van die groep. Met name het vroege werk van Karel Appel, dat de schilder niet mee kon nemen bij zijn vertrek naar Parijs, is door Janssen behouden gebleven voor Schiedam.
Het was de eerste keer dat wij dit museum bezochten en achteraf gezien is dat toch wel een ernstige omissie onzerzijds. Ik kan iedereen aanraden dit museum aan te doen als je in de buurt bent. Bij binnenkomst valt het bijzondere interieur op dat op effectieve wijze oud en nieuw weet te combineren. Een goed voorbeeld van hoe je met cultureel erfgoed om kunt gaan door oudere gebouwen te laten schitteren in hun nieuwe functionaliteit. De opvallend rode wandkasten en de schitterend vormgegeven kroonluchter maken dat je als bezoeker de ruimte nóg intensiever gaat bekijken. Hierdoor ga je de oudere elementen in de ruimte, zoals de preekstoel, de gewelven en de zuilengalerij, afzonderlijk als object observeren. De Nederlandse studio MVRDV, die o.a. verantwoordelijk is voor het ontwerp van de Markthal in Rotterdam, heeft ook hier in Schiedam een duidelijk statement gemaakt.
Als je het kleurrijke werk van de Cobragroep naast het veelal witte werk van Jan Schoonhoven zet, zien we twee verschillende werkelijkheden. Waar de leden van de Cobragroep schilderen wat in ze opkomt, met groot respect voor de emotie van het moment en met grote contrastwerking, daar ordent en structureert Jan Schoonhoven zijn werkelijkheid met minuscule afwijkingen binnen ruimte, structuur en kleur. Zowel Jan Schoonhoven als de leden van de Cobragroep werkten waarschijnlijk onophoudelijk aan het verbeelden van hun werkelijkheid. Dit moet haast wel gezien de enorme hoeveelheid werken die zij hebben weten te vervaardigen. Het is aan ons, de toeschouwers, de opdracht om te kijken en te ervaren welke van deze uitingen het meest overeenstemt met de werkelijkheid van jezelf. Het verbaasde mij niet dat Jan des Bouvrie in zijn witte jasje voor de camera commentaar gaf op werk van de kunstenaar die 50 tinten wit tot zijn levenswerk maakte.
Al met al is het een fijne middag geweest die me aan het denken heeft gezet. Is emotie irrationeel en onecht, iets wat ons overkomt, of is het een wezenlijk onderdeel van ons Zijn? Emoties zijn altijd gericht op objecten van onze werkelijkheid waar we ons persoonlijk bij betrokken voelen. Het lijkt wel of Jan Schoonhoven in zijn zoektocht naar zijn werkelijkheid emotie heeft proberen uit te bannen. Ik heb het bijbehorende boek van de tentoonstelling aangeschaft en hoop daarin op deze vraag antwoord te vinden.