Kees Fens heeft eens in een kolom van de Volkskrant geschreven over het feit dat hij als jonge man Il Vespro della Beata Virgine van Monteverdi ontelbare keren had beluisterd. Hij was zo gewend geraakt aan die uitvoering dat dit zijn referentiekader werd voor alle andere uitvoeringen van dat muziekstuk. Deze andere uitvoeringen konden hem nooit zo bekoren als de interpretatie die hij zo vaak beluisterd had. Deze was ingesleten in de groeven van zijn geheugen. De andere uitvoering paste er gewoonweg niet in.
Ik stam uit een tijd waar we op het conservatorium lp's beluisterden en verzamelden. Van mijn grote verzameling (ik bezat er duizenden) heb ik er nog een paar honderd over. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen ze weg te doen. Er zijn dierbare herinneringen gekoppeld aan die platen, al dan niet aan muziek gerelateerd. Als je een lp grijs had gedraaid, zat je te wachten op de tik of bijgeluiden die door beschadigingen op het vinyl veroorzaakt waren. Ze waren natuurlijk altijd op hetzelfde moment te horen en hoorden op den duur bij het muziekstuk. Het gaf een zekere sfeer en die werd ook vastgelegd in het geheugen. Leeftijdgenoten zullen dit zeker herkennen.
Deze week beluisterde ik de opname van mijn Paradisal Journeys op teksten van Dante uit zijn Divina Commedia door Kamerkoor Blahovist. Nu heb ik het geluk dat ik er drie interpretaties van heb: een van mijzelf met Kamerkoor BonTon, een uit Siberië van het Kamerkoor Academia en die van het Kamerkoor Blahovist uit Kiev. Uit principe vind ik het leuk om in mijn composities weinig dwingende aanwijzingen te geven om de uitvoerende de kans te geven muziek te herscheppen. Ik word daardoor altijd verrast door mijn eigen muziek als anderen een interpretatie van dat werk ten gehore brengen. Het is geweldig om te horen dat andere musici aspecten uit jouw muziek kunnen halen die ik zelf nog niet ontdekt had. Omdat ik vaak muziek componeer, neem ik niet vaak tijd om naar mijn eigen muziek te luisteren. Zo blijft mijn hoofd leeg voor nieuwe muziek. Maar vorige maand, in Polen, ben ik er eens voor gaan zitten.
In mijn herinnering was de compositie die ik had opgedragen aan Margot Beekink door dit Kamerkoor Blahovist te traag uitgevoerd. Ik had hem sneller bedoeld en zelf ook altijd sneller uitgevoerd. Uit eerdere ervaringen riep de trage uitvoering weerstand bij me op. Het paste duidelijk niet in de groeven van mijn geheugen. Bij het beluisteren gebeurde er iets wonderlijks. Ik was in staat onbevangen naar de interpretatie te luisteren. Zonder spoor van irritatie of inwendig verzet en onrust werd een nieuw pad in mijn emotioneel geheugen begaan. Ik kon de uitvoering in alle subjectieve objectiviteit beluisteren en waarderen. Het was mooi gedaan. Anders dan ik ooit zou kunnen, maar emotioneel raak. Ik hoop vaker zulke ervaringen te hebben en zal om te beginnen deze week ook weer eens wat oude lp's gaan draaien.