Ik volg de cursus Magische Middeleeuwse Miniaturen bij Boulevard Magenta om me een voorstelling te kunnen maken van het zware werk dat de verluchtigers en scriptores (kopiisten) zich destijds moesten getroosten om hun codices te vervaardigen. Ik heb iets met het ambachtelijke. Als ik een tekst schrijf, zoals deze blog, maak ik eerst een (klad)versie met pen op papier. Mijn gedachten vloeien als het ware met de inkt uit mijn vulpen. De motoriek van het schrijven staat op een of andere wijze in directe verbinding met mijn denken. Pas als de kladversie af is, werk ik mijn tekst met behulp van de computer in.
De kopiisten en verluchters werkten in de middeleeuwen onder erbarmelijke omstandigheden die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen; aan primitieve werktafels in onverwarmde lokalen en op ongemakkelijke stoelen steeds in dezelfde houding. Elke letter, elke versiering moest met de hand en zonder enig mechanisch procedé worden aangebracht. Abt Petrus van Santo Domingo in Silos (noord Spanje) verwoordde het in 1109 als volgt: 'Wie niks afweet van schrijven, die acht onze arbeid niet. Indien je het zelf probeert, zul je ervaren hoe zwaar zulk werk wel is. Onze ogen worden er ziek van, onze ruggen gebogen, de borstkas en de buik worden samengedrukt en de nieren functioneren niet meer. Kortom, schrijven is voor heel ons lichaam een beproeving. Daarom, beste lezer, draai langzaam de bladen om, zet uw vingers niet op de letters. Want zoals de hagel de vruchten der aarde schaadt, zo is de onvoorzichtige en slordige lezer een bedreiging voor schrift en boek.'
De cursus die ik volg, vindt onder ideale omstandigheden plaats in een verwarmd lokaal dat van alle gemakken is voorzien. Daarbij komt ook nog dat ik mijn aandacht, anders dan bij de scriptores uit de middeleeuwen, niet volledig zal kunnen richten op het maken van miniaturen. Ik voel me bevoorrecht dat ik in een tijd leef en in de positie verkeer dat ik me een dergelijke luxe van de cursus kan veroorloven. Ik verwacht overigens wel dat mijn bewondering voor wat zij destijds maakten groter zal worden door er zelf langer mee bezig te zijn. Groter dan nu al het geval is.
Comments