Wie in het middeleeuwse Damme aankomt via de Damse- ofwel Napoleonvaart vanuit Sluis, richting Brugge, zou niet kunnen vermoeden dat twee bekende personen uit een ver verleden hun naam aan dit stadje met 11.000 inwoners hebben verbonden: Jacob van Maerlant (ca. 1235 - ca. 1300) en Tijl Uilenspiegel (14de-eeuw). En alleen hierom zou Damme een bezoekje meer dan waard zijn. Toerisme Damme omschrijft het op hun website als volgt: 'Damme, da's Vlaanderen in een notendop, waar elke steen zijn middeleeuws verhaal vertelt en pronkt met de Bourgondische praal van weleer.'
Tijl Uilenspiegel, de schelm, die in de 16de-eeuw als deugniet, vrij als een vogel, door de Nederlanden en Duitsland trok en iedereen voor de gek hield met zijn vrolijke streken met serieuze grondtoon. Een figuur waar ik veel om heb gelachen, omdat hij de zwakheden van mensen genadeloos blootlegt. Volgens Charles de Coster, in zijn roman De legende van Uilenspiegel, is Tijl in Damme geboren. De overlevering leert ons dat Tijl rond 1350 in het Duitse Mölln is gestorven.
Jacob van Maerlant, de intellectuele schrijver van onder andere Spieghel Historiael, werd in de omgeving van Brugge geboren, vestigde zich in Damme en is er in de Onze-Lieve-Vrouwekerk begraven. In 1260 trad hij als koster in dienst in het plaatsje Mare-Lant (Land aan zee) waar hij begon met schrijven. Zoals gebruikelijk in die tijd, werd hij Van Maerlant genoemd, om hem zo te onderscheiden van andere schrijvers die Jacob heetten.
Rond 1270 keerde hij weer terug naar Damme en schreef er Der naturen bloeme, de eerste natuurencyclopedie in de volkstaal (naar De natura rerum - Over het wezen van der dingen - van Thomas van Cantimpré).
In 13 boeken, die in lengte variëren van 162 (boek 13) tot 4032 (Boek 2) verzen, behandelt Jacob van Maerlant alles wat er op aarde rondloopt en te zien is. Elk boek begint met een globale beschrijving van het onderwerp, waarna alle schepselen of dingen afzonderlijk worden behandeld. Het doel van de boeken was volgens van Maerlant dat mensen die genoeg hebben van nutteloze, verzonnen ridderromans, hun geest kunnen verrijken met waardevolle, echte kennis. Door de natuur te bestuderen, kan men dichter bij God komen. Want alles wat we zien, horen, ruiken, proeven en voelen is door Hem geschapen. Niets daarvan is waardeloos.
Ik vind Der nature bloeme zo belangrijk omdat het aangeeft hoe de middeleeuwse mens naar de natuur keek. Als je de afbeeldingen uit de 13 boeken bekijkt, zou je niet zeggen dat er natuurgetrouw naar de natuur gekeken is. Maar de basis was gelegd voor de Vlaamse Primitieven met kunstenaars als Rogier van der Weyden, Hans Memling, Hugo van der Goes en Jan van Eyck.