Met de formule A=X+Y+Z definieerde Albert Einstein succes. A staat hierbij voor succes, X voor werk, Y voor spel en Z voor actief luisteren naar wat anderen zeggen ofwel je mond houden. Succes is voor ons vaak een graadmeter voor geluk; als we succes hebben, kán het haast niet anders dan dat we gelukkig zijn. En succes moet beloond worden, dat spreekt voor zich. Albert Einstein heeft het bij deze formule volgens mij meer over het 'innerlijke' succes ofwel (levens-)wijsheid dan over het 'uiterlijke' succes, de beloning in de vorm van rijkdom, macht en roem.
De 'hebberigheid' van huidige generaties bankdirecteuren, zoals bijvoorbeeld de INGBANK-directeur Ralph Hamers, is wellicht te verklaren uit het feit dat deze bestuurders geluk gelijkstellen met hebben en krijgen. Zij zien de bonussen en hun salaris als stoffelijke waardering voor hun succes en verkondigen verongelijkt hun frustraties als hun salarisverhoging aan hun neus voorbij dreigt te gaan. Zelden zullen zulke mensen tevreden zijn. Nooit zullen zij voldoende succes hebben om gelukkig te zijn. Zij zullen altijd méér willen hebben en krijgen. In de volksmond wordt dan ook gesproken over "graaiers".
Ik weet me te herinneren dat ik een poos geleden in een gezelschap verkeerde waar iemand vol trots melding maakte van de aankoop van een dure auto, laten we het een Lexus noemen. Iedereen ging vol bewondering kijken en de eigenaar was zichtbaar gelukkig met zijn nieuwe speeltje. Toen enkele maanden later een ander persoon uit het gezelschap zijn nieuwe aankoop kwam showen, bleek het een auto van hetzelfde merk te zijn, zij het in een duurdere klasse. Op dat moment merkte ik dat de eerder geshowde Lexus voor het gezelschap in waarde was gedaald. Er was niks mis met de prachtige auto, maar er was een grotere in de nabije omgeving. Het geluksgevoel was duidelijk gedevalueerd en waarschijnlijk zou de eigenaar op zoek gaan naar een nieuw 'hebbeding'.
Sommigen duwen als Sisyphos een zwaar rotsblok de heuvel op en, net als Sisyphos, beleven zij waarschijnlijk het enige geluk als het rotsblok naar beneden tuimelt. Dit kortstondige moment is dan het enige moment dat ze niet hoeven te duwen en tijd hebben om over zichzelf te denken. Het najagen van doelen als hebben en krijgen, is als het najagen van de regenboog. Alles wat we zien als we daar aankomen, is een grijze mist. Het lijkt mij beter om onze successen niet af te meten aan wat we hebben of krijgen, maar aan de obstakels die we hebben overwonnen. Het besef dat geluk in principe niets kost, maar een bijproduct van andere activiteiten, helpt mij hierbij.
Er is veel onderzoek gedaan naar het geluksgevoel. Zo zijn er statistieken voorhanden waarin te vinden is dat mensen die getrouwd zijn en over een optimistische kijk op mens en wereld beschikken, het gelukkigst zijn en een positief zelfbeeld hebben. Maar statistiek en causaliteit is een heikel onderwerp. Je kunt je namelijk afvragen wat de correlatie is tussen bijvoorbeeld geluk en huwelijk. Is de conclusie juist dat huwelijk gelukkig maakt of wijzen de statistieken uit dat gelukkige mensen nu eenmaal meer trouwen? Dit geldt natuurlijk voor alle op statistisch onderzoek gebaseerde conclusies. We zullen de uitkomsten kritisch moeten blijven interpreteren. Leo Tolstoj schijnt gezegd te hebben dat geluk niet afhankelijk is van dingen buiten ons, maar van de manier waarop we die zien. Hoe wij tegen oorzaken van onze successen en mislukkingen in het leven aankijken, maakt groot verschil.
Ik las ergens een oude Chinese wijsheid waarin drie voorwaarden voor geluk werden aangegeven: iemand om van te houden, werk om te doen en iets om op te hopen. Een leuk trio dat ik in zijn bondigheid wel een rake typering vind. Bij liefde ligt het geheim van geluk onder andere besloten in het vermogen te genieten van de vreugde van anderen; het verlangen om anderen goed te doen. Maxim Gorki schreef dat als werken aangenaam is, het leven ook vreugdevol is. Als werken een plicht is, is het leven volgens hem slavernij. Hoop is een vitaal element in het menselijk bestaan. De manier waarop wij hoop koesteren is een belangrijk onderdeel van ons "innerlijk toneel". Hierdoor kunnen we tegenslagen niet als permanente, maar als tijdelijke gegevens zien.
Søren Kierkegaard schreef: "De tragedie van het leven is dat je het pas begrijpt als je achterom blikt, maar je moet leven terwijl je vooruit kijkt." We zullen het ermee moeten doen... Glimlach en de wereld lacht met je mee...
Life is a Cabaret, old chum,
Come to the Cabaret.
(Fred Ebb)
Comments